අප කලක් තිස්සේ ජීවත් වන්නේ ‘වීරයන්ගෙන් අඩුවක් නොමැති භූමියකය. එය රණවිරුවන් ද රටවිරුවන් ද සුවවිරුවන් ද වශයෙන් සකලවිධ විරු ප්‍රවර්ගවලින් පිරී පවතී. එමෙන්ම එය දේශපාලනය, කලාව, මාධ්‍ය , ඇකඩමියාව ඇතුළු සෑම ක්ෂෙත්‍රයකම වීරාභිවාදනය ද වීරත්ව වන්දනාව ද ජීවිතයේ දෛනික චාරිත්‍රයක් තරමට අභ්‍යාස කරන භූමිභාගයකි.අන්‍යයන් විසින් අන්දවනු ලබන වීරත්ව සළුපිළි උජාරුවෙන් ඇඟලා ගන්නවුන් මෙන්ම තමන් විසින් ම එකී ඇඳුම් ඇඳ ගන්නා අයද එහි අපමණ සිටිති. මොවුන් අතරින් සමාජයේ වැඩි අවධානයක් යොමු වන්නේ ස්වයං ඇඳගැනීමක යෙදෙන්නවුන් වෙතය. මන්ද , සමාජයට උපරිමයෙන් හාස්‍ය සහ විනෝදය සපයන්නේ ඔවුන් බැවිනි. මෙලෙස ස්වයං වීරත්වයෙන් මෝහනයට සහ වසඟයට පත්වූවකු තුළ ආත්මාභිමානය ද නරුමත්වය ද විපරීතබව ද ග්‍රස්තිකබව ද අඩු වැඩි වශයෙන් සංකලනය වී පවතී . මිගෙල් දෙ සර්වන්තේස් සාවෙද්රා නම් ස්පාඤ්ඤ ජාතික ලේඛකයා විසින් රචිත Don Quixote එවන් චරිතයක් කේන්ද්‍ර කොටගත් නවකතාවකි. එය දොන් කිහොතේ නමින් ගාමිණි වියන්ගොඩ සිංහලයට පරිවර්තනය කර තිබේ.
මෙය 17 සියවසේදී එනම් , 1604 දී පළව ඇති නවකතාවකි. මෙහි ප්‍රධාන චරිතය දොන් කිහොතේය. ඔහු වීර කතා සාහිත්‍ය සහ වීර කාව්‍ය විශාල වශයෙන් කියවා ඉන් මෝහනයටත් වසඟයටත් පත්ව සිටින අයෙකි. ඔහු එම ප්‍රබන්ධාත්මක වීරයන්ගේ සිතිවිලි , චර්යා මෙන්ම ක්‍රියාකාරිත්වය ද තම ජීවිතයට ආරෝපණය කර ගැනීමට තැත් කරන්නෙකි. මෙම සාහිත්‍ය කෘතිවල සිටිනුයේ වික්‍රමාන්විත ක්‍රියාවන්ට නොබියව මුහුණ දෙන සහ එවන් ක්‍රියා පසුපස හඹා යන වීර චරිතයෝය. දොන් කිහොතේට අවශ්‍ය වන්නේ සැබෑ ජීවිතයේ දී එවන් චරිතයක් හෙවත් වික්‍රමගවේෂී සිටුවරයෙකු බවට පත්වීමටය. නවකතාව පුරා ම තිබෙනුයේ දොන් කිහොතේ විසින් මුහුණ දෙනු ලබන එවැනි සිද්ධිදාමයකි.
ෆැන්ටසියට ෆැන්ටසිය ලෙස පවතින්නට ඉඩ නොදී එය යථාර්ථය බවට පත් කිරීමට දරන උත්සාහය නිසා හටගන්නා උපහාසාත්මක ස්වභාවය නවකතාවේ මුල සිට අගටම දක්නට පුළුවන. නැතහොත් ප්‍රබන්ධය සැබෑවක් කිරීමට යාමේ විසුළුසහගතබව එයින් පාඨකයාට අභිමුඛ කෙරේ. නවකතාවේ දැක්වෙන ආකාරයට දොන් කිහොතේ අවංක ආධ්‍යාශයෙන් කටයුතු කරන්නෙකි. අසරණ වූවන්ට, අසාධාරණයට ලක් වූවන්ට, පීඩාවට පත්වූවන්ට තරාතිරම නොබලා උදව් කරන්නෙකි.ඔහු ප්‍රතිවාදියා කෙතරම් ප්‍රබලයෙකු වුවද සටන අත්නොහරී. පීඩකයන්ට එරෙහිව සටන් වැදීමේදී ඔහුට ජය පරාජය වැදගත් නැත. මේවා ප්‍රබන්ධ සාහිත්‍යයේ වික්‍රමගවේෂී සිටුවරයන්ගේ පොදු ගුණාංග වෙති. ඇතැම් විට ඔහු දරුණු ප්‍රහාරයන්ට ලක්ව මරණීය තුවාල ලබයි.තමා පරාජය ලද භූමියට කට්ටඬියන් විසින් ගුරුකම් කර ඇතැයි පවසමින් ඔහු එය සාධාරණීකරණය කරයි.
මෙම නවකතාවේ ආඛ්‍යාන විලාසය ද බෙහෙවින් සිත් ගනී. කතාපුවත දිගහැරෙනුයේ ප්‍රධාන චරිතයේ දෘෂ්ටි කෝණයෙන් පමණක් ම නොවේ. ඔහුගේ ‘වීර චාරිකාවේදී’ ඔහුට මුණගැසෙන විවිධ චරිත ද ඊට ඉවහල් කර ගැනේ. එහි දීර්ඝ දේශනාමය ස්වරූපයේ දෙබස් බහුලව අන්තර්ගත වේ. කතුවරයා අතුරු කතාවලින් පිරුණු ආඛ්‍යාන ශෛලියක් යොදා ගනී.එහෙත් ඒවා භාවිත කරනුයේ දොන් කිහොතේගේ සිතිවිලිවල සහ චර්යාවේ උත්ප්‍රාසාත්මක බව තීව්‍ර කිරීමටය. මෙම අන්‍යයන්ගේ අතුරු කතා සියල්ල කොතැනකින් හෝ මොනයම් ආකාරයකින් දොන් කිහොතේට තේමාත්මකව සම්බන්ධ වේ.
නවකතාවේ පරිවර්තනය ගැන ද යමක් කිව යුතුය. ගාමිණි වියන්ගොඩ යනු අද අපට සිටින පරිණතම ප්‍රබන්ධ පරිවර්තකයාය. ඔහු ඒ බව මෙම කෘතියෙන් නැවත වරක් සනාථ කර තිබේ. පිටු 586ක් පුරා දිවෙන කෘතියක කතාපුවතෙහි හාස්‍යොත්පාදක බව බිඳකුදු නොනසා එහි ආඛ්‍යාන රටාව ද රැකගෙන එයට ආවේණික භාෂාමය රිද්මය පවත්වා ගෙනයාම පරිවර්තකයෙකු මුහුණ දෙන ප්‍රමුඛ අභියෝගයකි. ගාමිණි වියන්ගොඩ මෙම පරිවර්තනයේදී එම අභියෝගය සාර්ථකව ජයගෙන තිබේ. මේ නිසාම දීර්ඝ දේශනාමය දෙබස් පාඨකයාට වෙහෙසකින් තොරව සහ කුතුහලයකින් යුතුව කියවීමට හැකිව පවතී. එහෙයින් මෙහි දෙවන කොටස හැකි ඉක්මනින් කියවීමට පාඨකයා තුළ උනන්දුවක් නිතැතින්ම ජනිත වේ.
මෙය සැබවින්ම අතීතයට වඩා වර්තමානය කියවා ගැනීමට උචිත නවකතාවකි. මන්ද , ෆැන්ටසිය සහ යථාර්ථය පටලවා ගත් දොන් කිහොතේලා 17 සියවසට වඩා 21 සියවසේ තෙවන දශකයෙහි නොඅඩුව සිටින බැවිනි. විශේෂයෙන් මෙම නවකතාව කියවන පාඨකයෙකු ඉදිරියේ ලාංකීය දොන් කිහොතේලා දර්ශනය නොවුණහොත් එය පුදුමයකි.