හිටපු ජනාධිපති ගෝඨාභය රාජපක්ෂ තමන් ව අත්අඩංගුවට ගැනීමෙන් වළක්වන ලෙස කළ ඉල්ලීමකට අධිකරණයෙන් අවසරය ලැබිණි. හිටපු ඇමැති, වර්තමාන පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රී රවී කරුණානායකට, හිටපු නාවික හමුදාපති වසන්ත කරන්නාගොඩට, හිටපු ඇමැති රිෂාඩ් බදූර්දීන්ට, දේවගැතිවරයකු ලෙස තමන් ව හඳූන්වාගන්නා ජෙරොම් ප්‍රනාන්දුට මේ අවසරය ලැබිණි. වර්තමානයේ හිටපු ඇමැති ටිරාන් අලස්ට මේ අවසරය ලැබුණු අතර, තවත් හිටපු ඇමැතිවරුන් පිරිසක් ලබන සතියේ තමන්ව අත්අඩංගුවට ගැනීමෙන් වළක්වන ලෙස අධිකරණයෙන් ඉල්ලීමට සූදානම් වේ. ඒ අතර ඉදිරියෙන් ම සිටින්නේ විදේශ රැකියා විෂය පිළිබඳ හිටපු ඇමැති මනූෂ නානායක්කාර ය.
මේ සම්බන්ධයෙන් සිදුවන සංවාදවලදී ජනතාව පවසන කරුණක් වන්නේ අධිකරණය මෙවැනි විශේෂ පුද්ගලයන්ට විශේෂ කොට සලකන බවයි. කොටින්ම මේ අයිතිය අපට නැද්ද යනුවෙන් ඔවුහු විමසති. ඊට හේතුව සාමාන්‍යයෙන් සිදු වන ක්‍රමවේදයයි. යම් වරදක් පිළිබඳව සැකයක් ඇති වූ විට පොලිසියෙන් පැමිණ සාමාන්‍ය පුරවැසියකු නම්, වහාම අත්අඩංගුවට ගනියි. ඇතැම් විට විමර්ශන ඇරඹෙන්නේ ද එතැනින් පසුව ය. අධිකරණයට ඉදිරිපත් කොට විමර්ශන තවමත් අවසන් නැති බව පවසමින් එසේ අත්අඩංගුවට ගනු ලබන සැකකරුවන් රක්ෂිත බන්ධනාගාරගත කරවා ගැනීමට ද පොලිසිය කටයුතු කරයි. එහෙත් ඇතැම් සිදුවීම් සම්බන්ධයෙන් අත්අඩංගුවට ගැනීම් සිදුවන්නේ සියලු විමර්ශන අවසන් වීමෙන් පසුව ය.
‘ඇත්තටම මේ අත්අඩංගුවට ගැනීමෙන් වැළකීමේ අයිතිය සියල්ලන්ට තිබෙන අයිතියක් ද?’ මේ, ඒ සම්බන්ධයෙන් තොරතුරු දැනගැනීමේ කොමිෂන් සභාවේ හිටපු සාමාජික, ජ්‍යෙෂ්ඨ නීතිඥ එස්.ජී. පුංචිහේවා සමග කළ සාකච්ඡාවක් ඇසුරින් සකස් කරන ලද ලිපියකි.
නීතියේ වෙනස් සැලකිල්ලක් ද ?
ගෝඨාභය රාජපක්ෂ, රවී කරුණානායක, ටිරාන් අලස්, රවීන්ද්‍ර විජේගුණරත්න, වසන්ත කරන්නාගොඩ, ජෙරොම් ප්‍රනාන්දු වැනි ආණ්ඩුවේ සහ රජයේ ප්‍රධාන තනතුරු දැරූවන් හෝ ඔවුන්ගේ හිතවතුන් සහ මාකඳුරේ මධුෂ් වැනි පිරිස් පසුගිය කාලයේදී තමන්ව අත්අඩංගුවට ගැනීමෙන් වළක්වන ලෙස ඉල්ලා අධිකරණයට පෙත්සම් ඉදිරිපත් කරන ලදි. යම් චෝදනාවක් සම්බන්ධයෙන් සැකයක් ඇති වූ වහාම සාමාන්‍ය පුද්ගලයෙක් අත්අඩංගුවට ගැනීමත්, මෙසේ ඇතැම් පාර්ශ්වවලට වෙනස් සැලකිල්ලක් ලැබීමත් නීතියේ ආධිපත්‍යය සම්බන්ධයෙන් සමාජය තුළ ඇති ආකල්පයට දැඩි බලපෑමක් ඇති කරයි.
හැමෝටම පුළුවන් ද ?
තමන්ගේ මූලික අයිතිවාසිකමක් කඩවන බව හැඟේ නම්, ඊට එරෙහිව ඕනෑම පුරවැසියෙකුට අධිකරණයට යෑමේ අයිතියක් තිබේ. එහෙත් ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ 10, 11, 12, 13, 14 යන වගන්ති පහ යටතේ ඇති මූලික අයිතිවාසිකම් පහළොවෙන් එකක් කඩවන බව ඔප්පු කළ යුතුය. මෙම කරුණ සම්බන්ධයෙන් අදාළ වන්නේ 11 වැනි වගන්තියයි. වධහිංසාවලට එරෙහිව මෙන්ම තමන්ට සිදුවන අසාධාරණයක් සම්බන්ධයෙන් මෙම හිමිකම පුරවැසියන් සතු ය. එහෙත් වැදගත් වන්නේ එය ඔප්පු කිරීමට ඇති හැකියාවයි.
නඩුවක් පැවරෙන්නේ ඇයි ?
තමන්ට නඩුවක් පවරා තිබියදී, එමගින් මූලික අයිතිවාසිකම් කඩවන බව පවසමින් කිසිම පුරවැසියෙකුට අධිකරණය ඉදිරියට යෑමේ සදාචාරමය අයිතියක් නැත. අනෙක් පුරවැසියන්ගේ අයිතිවාසිකමක් උල්ලංඝනය කිරීම හෝ කඩකිරීම නිසා ය, කිසිවකුට නඩුවක් පැවරී ඇත්තේ. නීති සකස් කර ඇත්තේ සියලු පුරවැසියන්ගේ අයිතිවාසිකම් ආරක්ෂා කිරීමට ය. එහිදී කිසිවකුට විශේෂත්වයක් දැක්විය නොහැකිය. සියල්ලන් නීතිය ඉදිරියේ සමාන ය. එම නිසා තමන්ගේ අයිතිවාසිකම කඩවන බැවින්, තවත් අයෙකුගේ හෝ කණ්ඩායමකගේ හෝ අයිතිවාසිකම් කඩවීම නොසලකා හරින ලෙස අධිකරණයෙන් ඉල්ලා සිටිය නොහැකිය.
නීතියේ සිදුරක් ?
කෙසේ වෙතත් මෙසේ චෝදනා එල්ල වූ විට අත්අඩංගුවට ගැනීමෙන් වළක්වාගැනීම සඳහා පෙත්සම් ඉදිරිපත් කිරීමේ සදාචාර විරෝධී තත්ත්වයක් පෙනෙන්නට තිබේ. එය නීතියේ ඇති සිදුරක් ලෙස ද ඇතැමෙකුට හැඳින්විය හැකිය. නීතිමය පැත්තෙන් මෙහි ගැටළුවක් තිබේ. මෙරට නීති පොත්වල කිසිදු තැනක මේ කාරණය සම්බන්ධයෙන් කිසිදු විධිමත් සඳහනක් නැත. එය නීතිය අර්ථනිරූපණය කිරීමේ ප්‍රශ්නයකි. එවිට අදාළ විනිශ්චයකාරවරුන්ට අවශ්‍ය ආකාරයට නීතිය අර්ථනිරූපණය කොට තීන්දුවක් ලබාදීමේ අවස්ථාව තිබේ.
තීන්දුව ප්‍රශ්න කිරීමේ හැකියාව
මෙහිදී එක් පුද්ගලයෙකුගේ අයිතිවාසිකම් ආරක්ෂා කිරීම සඳහා බහුතරයකගේ අයිතිවාසිකම් උල්ලංඝනය කිරීමට නීතියෙන් ඉඩක් හදා ඇතැයි කිසිවෙකුට තර්ක කළ හැකිය. විනිශ්චයකාරවරුන්ගේ තීන්දු පිළිනොගැනීමට නීතියෙන්ම හදා දී ඇති ඉඩක් ලෙස ද මෙය පෙන්වා දිය හැකිය. පහළ අධිකරණවල තීන්දු සම්බන්ධයෙන් ගැටළුවක් තිබේ නම්, ඉහළ උසාවිවලට යෑමේ අවස්ථාව ඕනෑම පුරවැසියකුට හිමි ය. එහෙත් මෙහිදී යෑමට ඇත්තේ ඉහළ ම අධිකරණයට ය. එතැනින් එහාට යෑමට තැනක් නැත. මේ ආකාරයේ පෙත්සමක තීන්දුවක් ලබාදුන් පසු, එම තීන්දුවෙන් තමන්ගේ අයිතිවාසිකම් උල්ලංඝනය වන බව පවසමින් පුරවැසියකුට යෑමට තැනක් නීතියේ නැත.
බහුතරය වෙනුවෙන් !
අධිකරණයට බහුතරයේ අයිතිවාසිකම් කඩකරමින් තනි පුද්ගලයෙකුගේ අයිතිවාසිකම් වෙනුවෙන් පෙනීසිටිය නොහැකිය. දේශපාලන පළිගැනීමක් වුවද, නොවූවද නීතියේ පවතින ආකාරයට නිවැරදිව චෝදනා පත්‍ර ගොනුකොට අත්අඩංගුවට ගැනීමක් සිදුවන්නේ නම්, ඊට අවනත වීමට පුරවැසියන්ට සිදු වේ. ඕනෑම පුද්ගලයෙකුට තමන්ගේ නිර්දෝෂීභාවය ඔප්පු කිරීමට අධිකරණයේ අවස්ථාව තිබේ. ඒ සඳහා මුදල් විශාල වශයෙන් වියදම් වීම වෙනම කතාවකි. එම නිසා අධිකරණය ඉදිරියේ තමන්ගේ නිර්දෝෂීභාවය ඔප්පු නොකොට, අයිතිවාසිකම් කඩවන බව පැවසීමට කිසිවෙකුට හැකියාවක් නැත. එසේ පැවසුවද, එහිදී බහුතරයේ අයිතිවාසිකම් සම්බන්ධයෙන් සලකාබැලීම විනිශ්චයකාරවරුන් විසින් සිදු කරයි.
දේශපාලන පළිගැනීම්
දේශපාලන පළිගැනීමක් සඳහා ම තමන්ට එරෙහිව චෝදනා ගොනුකර ඇතැයි කිසිවෙකුට තර්ක කළ හැකිය. එහෙත් එහිදීද වඩා වැදගත් වන්නේ මෙහි පළිගැනීමක් ඇති බව ඊළඟ නඩු වාරයේදී ඔප්පු කිරීමයි. සාක්ෂිසහිතව එය සිදුකිරීමට අධිකරණයේ ඉඩ ඇත. ඇතැම් අවස්ථාවලදී අපට මතුවන ගැටළුවක් වන්නේ එසේ නිවැරදිභාවය ඔප්පු කිරීමේ අවස්ථාව තිබියදී, වෙනත් මාර්ගවලින් ගොස් මූලික අයිතිවාසිකම් කඩවීමේ කාරණය ඉදිරිපත් කරන්නේ ඇයි ද යන්න ය.
අධිකරණයේ වරදක් ?
කෙසේ වෙතත් අධිකරණය මෙහිදී යම් වරදක් කරන බවට ද ඇතැමෙකුට තර්ක කළ හැකිය. එහෙත් අධිකරණය පාර්ශ්වයෙන් යම් නීතියක් මෙහිදී කඩකර ඇතැයි පැවසිය නොහැකිය. මුලදී සඳහන් කළ ආකාරයට එය නීතිය අර්ථනිරූපණය කිරීමේදී සිදු වූ අඩුවකි. එය සදාචාරය පිළිබඳ බරපතළ ප්‍රශ්නයක් මතු කරයි. කෙසේ වෙතත් අධිකරණය පාර්ශවයෙන් මෙවැනි තීන්දු ගැනීමේදී රටේ පවතින තත්ත්වය ද සලකාබැලිය යුතුය. ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ 126 වගන්තියේ පැහැදිලිව සඳහන් වන්නේ පවතින තත්ත්වයන් සලකා බලා මූලික අයිතිවාසිකම් නඩු තීන්දු ලබාදෙන ලෙසයි. රටේ තත්ත්වය නැත්නම් නඩුවේ කරුණුවල ස්වභාවය ගැඹුරින් බැලිය යුතුය. එනම් ඔහුට එරෙහි චෝදනා අසත්‍ය බව පැහැදිලිව, ප්‍රමාණවත් කරුණු සහිතව ඔප්පු කර තිබිය යුතුය.
නීතිය ඉදිරියේ සියල්ලන් සමාන ද?
එනම්, සාධාරණ කරුණු දැක්වීමක් සහිතව අත්අඩංගුවට ගැනීමෙන් වැළකී සිටීමේ අයිතියක් සියලු පුරවැසියන්ට තිබේ. එය දැනට නීතියේ පවතින ප්‍රතිපාදනයකි. කෙසේ වෙතත් මීට අදාළ පෙත්සම් ගොනු කළ යුත්තේ ඉහළ ම අධිකරණය වන ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය ඉදිරියේ ය. ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය ඉදිරියේ පෙත්සමක් ගොනුකිරීමේ සිට, එය පවත්වාගෙන යෑම වියදම් අධික ක්‍රියාවලියකි. එම නිසා එය සුළුතරයකට පමණක් සීමා වූ තත්ත්වයක් බවට පත් වී තිබෙන බව ද කිව යුතුය. එය වක්‍ර ව නීතියේ ආධිපත්‍යයට මෙන්ම නීතිය ඉදිරියේ සියල්ලන් සමාන ය යන ප්‍රතිපාදනය ද ප්‍රශ්න කෙරෙන්නකි.
- ශාලික විමලසේන