පහුගිය දවස් කීපයේම හවස් වරුවෙ අහස රතුම රතුපාට වුනේ කඳුකරයේ පුදුමාකාර දර්ශණ නිර්මාණය කරමින්.
බර්න් නගරයේ අහසත්.. ඇල්ප්ස් කඳුත් රෝස පාට එලියක් මවද්දි මේ මධ්‍යතන යුගයේ නගරය දිස්වුනේ සුරංගනා කතාවක දර්ශණ විදිහටයි.
බර්න් ( Bern) කියන්නෙ ස්විට්සර්ලන්තයේ අගනගරය.. එහෙමත් නැත්තං පරිපාලන නගරය.
ක්‍රිස්තු වර්ශ නමසීය එක්දාස් එකසීය අතර ගොඩ නැගුනු මේ නගරය මෙඩියවල් ( Médiéval) නගරයක් ලෙස හැඳින්වීමේ වරදක් නෑ.
ඒ කාලයේ ගොඩ නැගුනු පවුරු ..ආරක්ශක කුළුණු තවමත් සුරක්ශිතයි. බොහොමයක් ගොඩනැගිලි වසර හාර පන්සීයක් පරණයි.
පිටතින් බොහොම පැරනි පෙනුමක් තිබුනට ඇතුලතින් මේ නිවාස නවීනයි.. පහසුකම් වලින් යුක්තයි.
ඇල්ප්ස් කඳු පසුබිමෙන් තියාගෙන නගරයේ ඉහලටම එසවෙන මේ ගොඩනැගිල්ල බර්න් මිනිස්ටර් ( Bern Minister) විදිහටයි හැඳින්වෙන්නෙ.
තවත් විදිහකට කීවොත් මිනිස්ටර් පන්සල හෝ දේවස්ථානය. (ඉදිකිරීම් ආරම්භ වෙන්නෙ 1390- 1400 වගේ කාලයේදි.)
ඇයි මේ ගොඩනැගිල්ල කුළුණ මුදුනේ කුරුසයක ලකුණක් නැත්තෙ කියල කෙනෙකුට හිතන්න පුළුවන්.
ඒකට හේතුව වර්ශ 1520 පමණ කාලයේදී ආගමික ප්‍රථිසංස්කරණ එක්ක කතෝලික ආගම ඇදහූ බර්න් වැසියන් කතෝලික ආගම ප්‍රථික්ශේප කරල ප්‍රොතෙස්තන්ත ආගම අනුගමනය කිරීමට පටන් ගැනීමයි.
කුරුසය හැඳින්වෙන්නෙ රෝමානු කතෝලික සංඛේතය විදිහට. ( ආබ්‍රහමික් ආගම් බිහිවීමේ ලිපි යටතේ අපි මේ ගැන කතා කලා).
අධික බදු අයකිරීම…. මුදල් වංචා හා දූශණ.. වස්තුව හා දේපළ රැස්කිරීම… මහා ගොඩනැගිලි පල්ලි ඉදිකිරීම… පරිපාලන හෝ දේශපාලන මූලයක් ලෙස ආගම යොදා ගැනීම වගේ හේතු ගණනාවක් නිසා යුරෝපීයයන් නැගිටිනව රෝමය මුල්කරගත් කතෝලික පල්ලියට විරුද්ධව.
දෙවියන් අදහන්න මේ තරම් නීති.. දේශපාලනය… මාලිගා .. පිලිම මොකටද යන ප්‍රශ්ණ ඉදිරිපත් කරමින් ප්‍රොටෙස්ට් කිරීම මතයි ප්‍රොතෙස්තන්ත ආගම බිහිවෙන්නෙ. (Latin word protestari)
( පිලිම මාලිගා හදමින්.. වස්තු රැස්කරමින්.. අදටත් ආගමක් විකුණන තවත් කන්ඩායමක් මතක් වෙනව මෙතනදි)
පොතෙස්තන්ත ප්‍රථිසංස්කරණ වලින් පසුවයි කුරුස.. පිලිම… සැරසිලි… රන් රිදී කැටයම් නැති ප්‍රොතෙස්තන්ත පන්සල් බිහිවෙන්නෙ.
මොනව වුනත් අද මේ බර්න් මිනිස්ටර් ගොඩනැගිල්ල නගරයේ ඉතිහාසය කියාදෙන අපූරු සංඛේතයක්. ආගම් වලින් බැහැර වුනු නගර වැසියෝ ජීවිතය විඳින්නෙ අධ්‍යාපනයටත්.. නීතියටත්… සංවාද වලටත් ..කලාවටත් මුල්තැන දෙමින්.
ආරෙ ගඟ නගරයට ජලයත් ආරක්‍ෂාවත් සපයද්දි … මධ්‍යතන යුගයේ පවුරු… කුළුණු ගොඩනැගිලි හා ගල් ඇතිරූ පාරවල් නගරයට එක් කරන්නෙ අමුතු ලස්සනක්.
අහස උසට ඉගිලෙන මහා ගොඩනැගිලිම නෙවෙයි අග නගරයක් කියන්නෙ.
නමුත් තාක්ශණයත්… නවීකරනයත් එක්ක ඉදිරියට යන ගමන් තමන්ගෙ පැරණි ගොඩනැගිලි… සංඛේත.. අනන්‍යතාව ඉතිරිකරගන්න පුළුවන් වීම ලොකු ජයග්‍රහණයක් කියල මට හිතෙනව.