ශිෂ්ටාචාරයන් මෙතරම් අරගල, අර්බූද, යුද්ධ සහ ජනවර්ග අතර ගැටුම් ඇතිවීම කෙරෙහි බලපාන එක් හේතුවක් වන්නේ ඒ ඒ ජනවර්ග ස්වකීය ආගම් පිළිබඳ දරණ ස්වෝත්තමවාදී අදහස්ය. තම ආගම අනෙක් ආගමට වඩා ඉතා හොඳය, දියුණුය, ශ්‍රේෂ්ටය කියන ජනසමාජයකට “ අන්න ඔබගේ ආගම අනතුරේ” යයි පැවසීම පමණක් ආගමාලය ඇවිස්සීමට ප්‍රමාණවත් වේ. එවිට ආගමානුරාගයෙන් පෙළෙන මිනිසා නිරන්තරයෙන් අනෙකා ( අනෙක් ආගම් අදහන්නන්) දෙස සැකමුසු ලෙස, ක්‍රෝධයෙන්, වෛරයෙන් සහ ද්වේශයෙන් බැලීමට පුරුදුවෙයි. එහි අවාසානය ආගම් සහ ජාතිය පදනම් වන ගැටුම්ය. මීට අමතරව ආගම් උත්කර්ශයට නංවන, අධික බැතිමත් භාවයෙන් පෙළෙන බොහෝ මිනිසුන් තුළ දකින්නට ඇති මූලික ලක්ෂණයන් වන්නේ අවිචාරය සහ අතාර්කික බවයි. මේ ඊට එක් සංයුක්ත නිදසුනකි.
ලෝකයේ ස්වාභාවික විපත් සැම තැනම සිදුවේ. එයට රටක් දියුණු ද- නැද්ද යන්න අදාල නොවේ. ස්වාභාවික විපත් මුළුමනින්ම වැලැක්වීමට තවමත් විද්‍යාව සමත් නැත. ස්වාභාවික විපත් වන ගංවතුර, නියඟ, භූමි කම්පා සහ සුලි සුළං වැනි තත්වයන් වලදී මිනිසාට කළ හැක්කේ ඒවා සිදුවීමට ඇති ඉඩ කඩ අවම කිරීම, ඒවායෙන් වන හානිය අවම කරගැනීමය. ඒ සඳහා එවන් විපත් කල්තියා පුරෝකථනය කරගැනීමට අවශ්‍ය වන්නේ විද්‍යාත්මක දැනුමයි.
ලෝකයේ දියුණු වෙමින් පවතින රටවලත්, ලංකාවේත් බොහෝ ආගමික භක්තියකයන් තුළ මේ අවිචාරය සහ අතාර්කික බව දක්නට ලැබේ. කිසියම් ස්වාභාවික විපතින් පසු හෝ යුද්ධයකින් පසු අහම්භයකින් අනතුරට පත්නොවී තිබෙන ආගමික සංකේතයක් පෙන්වා “ අන්න බලන්න අපේ … බේරිලා තියෙන අපූරුවා, ඒකෙ තියෙන හාස්කම” යනුවෙන් කියන බැතිමතුන් අපට මේ සමාජ ජාලා වලත්, සාමාන්‍ය ජීවිතයෙත් දකින්නට ලැබේ. එහෙත් කිසිවකු මේ බලවත් යයි කියන, ආශ්චර්යයක් ඇතැයි කියන ආගමික සංකේතවලට අර තරම් දහස් ගණන් වූ ජීවිත සහ දේපළ බේරා ගැනීමට නොහැකි වූයේ යයි අසන්නේ නැත. දස දහස් ගණනින් මිනිසුන්ට මිය යන්නට ඉඩ දී ආගමික සංකේත පමණක් බේරී සිටීමෙන් ඇති එළය කිම. අනෙක් අතට බේරී ඇති එක ආගමික සංකේතයක් පමණක් ගැන කියන්නේ ඇයි? එය උත්කර්ශයට නංවන්නේ ඇයි? සුනාමියකින්, ගංවතුරකින්, සුලි සුළඟකින්, භූමිකම්පාකින් හෝ යුද්ධයකින් පසු විනාශ වී ගිය, කැබලි වී ගිය ආගමික සංකේත කොතරම් සුන්බුන් අතර ඇත්තේ ද?
දියුණු යයි අප සිතන මනුෂ්‍යයාගේ මේ අවිචාරය සහ අතාර්කික භාවය එන්නේ කොතැනින් ද? එවැනි තත්වයන් රටක දේශපාලනයට, බුද්ධිමය චින්තනයේ දියුණුවට, සමාජ ප්‍රගතිගාමීත්වයට බලපාන්නේ නැති ද? අප මේ සියවසෙත් දියුණු ජාතියක් වන්නට සිතන්නේ මෙවන් අවිචාරයන් සහ අතාර්කික භාවයන් සමග ද? පහත ඡායාරූප දෙස හොඳින් බලන්න. මේ ස්වාභාවික විපත් සහ යුද්ධ වලින් මිය ගිය දහස් ගණනකේ ජීවිත ආගමික සංකේත වලට බේරා ගැනීමට නොහැකි වූයේ ඇයි? විනාශ වූ අතිමහත් දේපළ බේරා ගැනීමට නොහැකි වූයේ ඇයි? අවසානයේ අනතුරට පත් මිනිසුන් බේරා ගැනීම එන්නේ කවුද?
ඡායාරූප: ලංකාවේ සුනාමි තත්වය, බංගලිදේශයේ ගංවතුර තත්වයන් සහ තුර්කිය සහ සිරියාවේ භූමි කම්පාමය තත්වයන් සහ යුක්රේණයේ යුද්ධය
අතුල දිසානායක (තවත් ලිපි: සමාජ කතා)
